
Thoái hóa cột sống đang trở thành bệnh lý nghiêm trọng đối với nhiều lứa tuổi, không chỉ do tuổi tác mà còn do thói quen sinh hoạt kém lành mạnh, gây đau nhức và có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu về thoái hóa cột sống, từ nguyên nhân đến các phương pháp điều trị hiệu quả, để giúp bạn bảo vệ sức khỏe và cải thiện chất lượng sống ngay hôm nay.

So sánh cột sống bình thường và cột sống thoái hóa
Cấu tạo của cột sống bao gồm nhiều đốt sống xếp chồng lên nhau. Khi lớp sụn mòn dần, phần đầu của các đốt sống này sẽ ma sát trực tiếp với nhau và gây viêm đồng thời hình thành gai xương, gọi là bệnh lý thoái hóa cột sống. Tình trạng này ảnh hưởng đến tất cả thành phần của cột sống như đĩa đệm, khớp, dây chằng, bao hoạt dịch và rễ thần kinh, khiến người bệnh phải chịu đau đớn, cứng khớp và hạn chế vận động cột sống.
Thoái hóa có thể xảy ra ở bất kỳ đoạn nào của cột sống, nhưng phổ biến nhất là ở các đốt sống cổ C5 – C7 (thoái hóa cột sống cổ) và các đốt sống thắt lưng L1 – L5 (thoái hóa cột sống thắt lưng) do đây là những vùng chịu nhiều áp lực và có cường độ vận động lớn nhất. Với vùng ngực, các đốt sống T1 – T12 vẫn có nguy cơ bị thoái hóa.

Các đốt sống C5 – C7 là những vị trí thường xuyên xảy ra thoái hóa cột sống cổ
Các dấu hiệu của thoái hóa cột sống thường tiến triển từ từ và có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí đốt sống bị tổn thương. Các triệu chứng phổ biến là:
– Đau nhức: Thường là đau âm ỉ, kéo dài. Cơn đau tăng khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi và nặng hơn vào cuối ngày hoặc khi thời tiết thay đổi.
– Cứng khớp: Cảm giác cứng ở vùng cột sống bị ảnh hưởng, đặc biệt vào buổi sáng sau khi ngủ dậy hoặc sau khi ngồi/đứng lâu.
– Hạn chế vận động: Người bệnh gặp khó khăn khi cúi gập người, xoay người hoặc ngửa cổ.
– Tiếng kêu khớp: Có thể nghe thấy tiếng “lục cục”, “răng rắc” khi cử động cột sống.
»» Xem thêm: Tại sao thoái hóa cột sống cổ gây đau đầu và cách điều trị

Tình trạng đau nhức, cứng khớp khiến người bệnh gặp khó khăn khi cử động, di chuyển
– Đau lan và tê bì: Nếu gai xương hoặc đĩa đệm bị thoái hóa chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống, người bệnh có thể cảm thấy:
– Biến dạng cột sống: Người bệnh thoái hóa nặng có thể gặp tình trạng cột sống bị gù, vẹo hoặc trượt đốt sống.
– Lão hóa: Theo thời gian, đĩa đệm sẽ dần mất nước, sụn khớp mỏng đi, xương phát triển gai phá vỡ cấu trúc cột sống và dễ dẫn tới viêm. Quá trình này bắt đầu tăng tốc từ sau tuổi 30 và đến độ tuổi 60, ước tính có khoảng 85% bị thoái hóa cột sống (theo nghiên cứu từ Viện Phẫu thuật chỉnh hình Hoa Kỳ – American Academy of Orthopaedic Surgeon)
– Chấn thương: Các chấn thương cũ do tai nạn, thể thao hoặc lao động có thể đẩy nhanh quá trình thoái hóa, đặc biệt là tình trạng gãy đốt sống hoặc tiền sử phẫu thuật cột sống.

Cúi gập người khi nâng vật nặng có thể gây tổn thương cột sống
– Tư thế sai và thói quen sinh hoạt không khoa học:
– Đặc điểm nghề nghiệp: Những người lao động nặng, ngồi lâu một chỗ hoặc phải thực hiện các động tác lặp đi lặp lại có nguy cơ tổn thương cột sống cao hơn.
– Mắc các bệnh lý liên quan:
– Giới tính: Dưới 45 tuổi, nam giới dễ xuất hiện thoái hóa cột sống hơn nhưng sau 45 tuổi, bệnh phổ biến ở nữ giới hơn do nồng độ estrogen thấp trong thời kỳ mãn kinh tác động xấu đến sức khỏe xương khớp, góp phần đẩy nhanh tốc độ thoái hóa cột sống.
– Di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh xương khớp có nguy cơ thoái hóa sớm.
4.1. Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ tiến hành khai thác tiền sử bệnh để chẩn đoán tình trạng cột sống, bao gồm các triệu chứng đang gặp phải (đau, tê bì, yếu cơ), vị trí đau, tính chất cơn đau (tăng khi nào, giảm khi nào), thời gian xuất hiện, các yếu tố làm tăng/giảm đau. Bác sĩ cũng sẽ hỏi về các bệnh lý nền, tiền sử chấn thương, công việc, thói quen sinh hoạt.

Thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh
Người bệnh cũng sẽ được thăm khám thực thể, gồm có:
4.2. Khám cận lâm sàng
Bên cạnh các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ sẽ yêu cần người bệnh thực hiện một số xét nghiệm hình ảnh để chẩn đoán chính xác hơn tình trạng bệnh:
»» Giải đáp: Chụp X quang thoái hóa cột sống thắt lưng: Khi nào cần và có chính xác không?

Chụp X-quang cho hình ảnh chính xác về các tổn thương liên quan đến xương, sụn
Bệnh nhân cũng có thể cần tiến hành một số xét nghiệm, kiểm tra cần thiết khác như:
Thoái hóa cột sống là một phần quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Hiện nay, không có phương pháp nào có thể đảo ngược hoàn toàn quá trình này, tuy nhiên việc tuân thủ điều trị sẽ giúp người bệnh giảm đau, cải thiện khả năng vận động và ngăn ngừa biến chứng của bệnh.
5.1. Xử trí tại nhà
Đối với tình trạng thoái hóa cột sống cấp độ nhẹ, cơn đau có tính chất cơ học và chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp sau để cải thiện:
– Chườm nóng giúp tăng cường lưu thông máu đến vùng có đốt sống bị thoái hóa, giảm áp lực lên các dây thần kinh bị chèn ép và hỗ trợ thư giãn cơ bắp, từ đó giúp giảm đau mạn tính.
– Chườm lạnh cho trường hợp đau cấp tính, làm dịu cơn đau nhanh chóng, giảm viêm và sưng ở vùng cột sống bị tổn thương.

Người bệnh thoái hóa cột sống chỉ uống thuốc được kê đơn và theo đúng chỉ định của bác sĩ
– Sử dụng thuốc kê đơn:
– Tập thể dục: Các bài tập thể dục nhẹ nhàng như yoga giúp cải thiện khả năng vận động và tính linh hoạt của các đốt sống.
5.2. Điều trị tại cơ sở y tế
– Vật lý trị liệu:
– Châm cứu: Tác động vào vùng cột sống bị tổn thương, kích thích cơ thể sản sinh chất giảm đau và chống viêm tự nhiên. Tuy nhiên tồn tại rủi ro như nhiễm trùng, liệt, teo cơ… nên cần được thực hiện bởi bác sĩ có tay nghề cao.
– Trị liệu thần kinh cột sống (Chiropractic): Là phương pháp nắn chỉnh cột sống bằng tay, không dùng thuốc, không phẫu thuật nhằm điều chỉnh các sai lệch của đốt sống, giải phóng chèn ép thần kinh, khôi phục chức năng tự nhiên của cột sống.
»» Chuyên gia phân tích: Tổng hợp một số cách chữa thoái hóa cột sống cổ hiệu quả – an toàn

Nếu được thực hiện đúng chỉ định, tiêm nội khớp có độ an toàn cao do chỉ cần xâm lấn tối thiểu
– Tiêm nội khớp:
– Phẫu thuật:
Đây là lựa chọn điều trị cuối cùng, đòi hỏi đánh giá kỹ lưỡng từ bác sĩ chuyên khoa do đi kèm nhiều rủi ro và cần thời gian dài để phục hồi. Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp:

Phương án phẫu thuật đòi hỏi đánh giá kỹ lưỡng từ bác sĩ chuyên khoa nhằm hạn chế tối đa biến chứng
Một số phương pháp phẫu thuật phổ biến gồm:
5.3. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu xuất hiện các dấu hiệu dưới đây sau khi đã nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà, người bệnh nên nhanh chóng đến cơ sở y tế chuyên khoa cơ xương khớp để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời, chính xác:
– Đau kéo dài hoặc tăng nặng: Đau lưng, cổ hoặc lan xuống tay/chân không giảm sau một thời gian nghỉ ngơi hoặc trở nên nghiêm trọng hơn.
– Yếu cơ hoặc tê bì: Mất sức mạnh ở tay, chân hoặc cảm giác tê ran, kiến bò kéo dài, đặc biệt nếu ảnh hưởng đến khả năng đi lại.
– Mất kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện: Triệu chứng này có thể báo hiệu hội chứng chùm đuôi ngựa, cần cấp cứu ngay.
– Sốt hoặc nhiễm trùng: Sốt không rõ nguyên nhân kèm đau cột sống có thể do áp xe ngoài màng cứng.
– Mất khả năng vận động: Không thể đứng thẳng, đi lại hoặc thực hiện các động tác cơ bản do đau hoặc cứng khớp.

Khi các triệu chứng không giảm, nên thăm khám với bác sĩ để được tư vấn thoái hóa cột sống cách điều trị phù hợp
6.1. Đội ngũ chuyên gia 30 năm kinh nghiệm
MSC Clinic quy tụ đội ngũ bác sĩ cơ xương khớp đầu ngành, đã và đang công tác tại các bệnh viện tuyến trung ương, gồm:
»» Giới thiệu đến bạn: Địa chỉ khám xương khớp tốt ở Hà Nội – 5 lý do nên lựa chọn MSC Clinic

Đội ngũ chuyên gia 30 năm kinh nghiệm trực tiếp thăm khám và điều trị cho khách hàng
Ngoài ra tại phòng khám còn có đội ngũ chuyên gia, kỹ thuật viên vật lý trị liệu lành nghề hỗ trợ người bệnh trong quá trình phục hồi chức năng, đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc giảm đau, tăng cường sức khỏe xương khớp cũng như khôi phục vận động tối đa.
Cùng với đó là đội ngũ cố vấn bao gồm các trưởng khoa, phó khoa, giáo sư, tiến sĩ từ bệnh viện trung ương hỗ trợ chuyên môn cho bác sĩ điều trị.
6.2. Đi đầu trong điều trị cơ xương khớp bằng y học tái tạo
MSC Clinic ưu tiên điều trị bảo tồn bằng y học tái tạo nhằm loại bỏ nguyên nhân gốc rễ, chấm dứt triệu chứng và phục hồi toàn vẹn khả năng vận động cho người bệnh. Tùy tình trạng bệnh, biến chứng và sức khỏe, bệnh nhân sẽ được chỉ định một hoặc kết hợp các phương pháp sau:

Khách hàng điều trị trong phòng tiêm vô khuẩn tại MSC Clinic
Nhiều ca sĩ, diễn viên nổi tiếng đã điều trị thành công tại Phòng khám Đa khoa MSC:
NSND Minh Hòa dứt điểm 15 năm thoái hóa cột sống cổ với phác đồ tiêm nội khớp kết hợp vật lý trị liệu

Diva Mỹ Linh tự tin “cháy” hết mình trên sân khấu sau liệu trình điều trị thoái hóa cột sống cổ và thoái hóa khơp gối

NSND Hà Vy hết đau nhức, đi lại nhẹ nhàng nhờ kiểm soát hiệu quả tình trạng thoái hóa khớp gối
6.3. Cơ sở vật chất hiện đại, tiện nghi
MSC Clinic đầu tư vào hạ tầng hiện đại, hỗ trợ tối ưu quá trình khám chữa bệnh:

Nghệ sĩ Anh Thơ được chăm sóc, điều trị tại phòng bệnh theo tiêu chuẩn Nhật Bản
– Duy trì tư thế đúng bằng cách ngồi thẳng lưng, không cúi hoặc ngửa cổ quá mức. Tuy nhiên không nên ngồi một chỗ hoặc duy trì một tư thế quá lâu, mà cần đứng lên đi lại, vận động thư giãn cơ bắp, xương khớp.
– Tránh bê, mang, vác, xách hay đội vật nặng. Nếu cần nâng vật nặng, thực hiện bằng động tác uốn gối hạ thấp người thay vì cúi gập người xuống để hạn chế tổn thương cột sống.
– Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện độ linh hoạt của cột sống. Nên chọn các bộ môn phù hợp với thể lực và luyện tập với cường độ tăng dần.

Vận động thường xuyên giúp củng cố cấu trúc và duy trì độ dẻo dai cho cột sống
– Bổ sung các nhóm thực phẩm tăng cường độ chắc khỏe, dẻo dai cho xương khớp như canxi, vitamin D, omega-3, collagen, kết hợp uống đủ nước mỗi ngày.
– Kiểm soát cân nặng nhằm giảm áp lực lên cột sống.
– Bỏ hút thuốc lá, giữ tinh thần thoải mái giúp hạn chế ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe xương khớp.
– Khám sức khỏe xương khớp định kỳ 6-12 tháng/lần, đặc biệt là với nhóm đối tượng có nguy cơ cao (cao tuổi, lao động nặng, từng tổn thương cột sống, tiền sử gia đình mắc bệnh xương khớp…) để phát hiện và điều trị sớm.
8.1. Thoái hóa cột sống có tự khỏi được không?
Mặc dù các triệu chứng đau nhức có thể thuyên giảm theo thời gian hoặc khi nghỉ ngơi, nhưng tổn thương thoái hóa ở cấu trúc cột sống sẽ không tự biến mất. Người bệnh thoái hóa cột sống vẫn cần điều trị y tế để kiểm soát triệu chứng và làm chậm tiến triển bệnh.
8.2. Bị thoái hóa cột sống có nên nằm nghỉ nhiều không?
Việc nằm nghỉ ngơi giúp làm dịu các cơn đau cấp tính nhưng việc nằm bất động kéo dài có thể khiến khớp cứng hơn, cơ bắp yếu đi và làm chậm quá trình phục hồi. Thay vào đó, nên vận động nhẹ nhàng và đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu.

Không nên nằm nghỉ quá nhiều khi bị thoái hóa cột sống
8.3. Yếu tố thời tiết có ảnh hưởng đến thoái hóa cột sống không?
Thời tiết thay đổi có ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp. Khi trời lạnh, độ ẩm tăng cao, các gân cơ có xu hướng co lại, dịch khớp trở nên đặc và ít linh hoạt hơn, dẫn đến cột sống bị cứng, đau nhức và khó vận động. Ngược lại, nhiệt độ cao và độ ẩm thay đổi có thể làm tăng độ dày của dịch khớp, gây viêm và làm trầm trọng thêm tình trạng thoái hóa.
8.4. Dùng đai lưng có tốt cho người thoái hóa cột sống không?
Đai lưng có tác dụng cố định và nâng đỡ cột sống, hạn chế tình trạng cong vẹo cột sống, gù lưng và giảm đau khi vận động; tuy nhiên chỉ nhằm hỗ trợ và không thể thay thế việc điều trị. Ngoài ra tùy theo mức độ tổn thương cột sống cũng như công dụng của từng loại đai lưng mà người bệnh có thể đeo thường xuyên hoặc chỉ đeo trong thời gian phục hồi. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ để biết chính xác thời gian đeo đai nhằm tránh việc sử dụng quá mức khiến cột sống mất đi sự linh hoạt.
Thoái hóa cột sống tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng với các phương pháp điều trị và phòng ngừa phù hợp, người bệnh có thể cải thiện triệu chứng và duy trì cuộc sống năng động. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để xây dựng phác đồ cá nhân hóa, bảo vệ cột sống trước nguy cơ thoái hóa ngày càng gia tăng.
PHÒNG KHÁM ĐA KHOA MSC
> Nguồn tham khảo:
1. Spine Degeneration and Inflammation (2021). National Library of Medicine.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK570148/
2. Cervical spondylosis (2023, Dec 20th). Mayo Clinic.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cervical-spondylosis/symptoms-causes/syc-20370787
3. Spinal Fusion (February 2022). American Academy of Orthopaedic Surgeons.
Chia sẻ:
Chi tiết dịch vụ
